Pielęgnacja kikuta pępowinowego
Pracując jako położna środowiskowa i odwiedzając moje podopieczne na wizytach patronażowych spotykałam się ciągle z pytaniami o sposób pielęgnacji kikuta pępowinowego. Temat ten budzi wiele pytań i niepewności ze strony rodziców. Jednak nie jest to coś bardzo trudnego. Trzeba stosować się do podstawowych zasad pielęgnacyjnych i nie powinno być problemu z utrzymaniem okolicy pępka w czystości.
Kikut pępowinowy to pozostały fragment po odciętej pępowinie. Jest z reguły 3 naczyniowa i składa się z 2 tętnic i jednej żyły, choć zdarzają się przypadki 2 naczyniowych pępowin. W okresie wewnątrzmacicznym pępowina łączy dziecko z łożyskiem zapewniając mu dopływ tlenu, substancji odżywczych oraz umożliwiając usuwanie produktów przemiany materii w czasie trwania ciąży. Bezpośrednio po urodzeniu dziecka pępowinę przecina się jałowo po uprzednim zaciśnięciu około 2 cm od powierzchni brzuszka, a kikut pępowiny zabezpiecza suchym jałowym gazikiem.
W pierwszych godzinach kikut pępowiny jest biało-niebieski i wilgotny. W ciągu 24 godzin obkurcza się i wysusza, a jego kolor zmienia się na żółtobrązowy, a następnie czarnobrązowy suchy kikut. Przed wyjściem do domu zacisk na pępowinie jest usuwany przez położną. Pozostała wyschnięta część czyli tzw. kikut odpada około 5-14 doby w zależności od grubości. Im grubsza pępowina tym proces wysuszania i odpadnięcia trwa dłużej.
Kikut pępowiny jest najbardziej podatną na zakażenie częścią ciała noworodka. Do czasu gdy odpadnie, należy go traktować jak gojącą się ranę, która może ulec zakażeniu i stać się źródłem uogólnionej infekcji. Tuż po urodzeniu bakterie pochodzące od matki i z rąk personelu medycznego kolonizują również skórę i pępowinę dziecka. W przypadku nieodpowiedniej pielęgnacji istnieje ryzyko zapalenia pępka, które zazwyczaj rozwija się około 5.-9. doby życia noworodka.
Obecnie obowiązujące w Polsce metody pielęgnacji kikuta pępowinowego są zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W nowych metodach, zrezygnowano ze stosowania alkoholu etylowego na rzecz tzw. suchej pielęgnacji. W przypadku zabrudzenia kikuta przemywamy go czystą wodą i szarym mydłem. Po oczyszczeniu kikuta należy go dokładnie osuszyć, zaleca się także aby nie przykrywać tej części pieluszką oraz regularnie wietrzyć. Czyli zasada:czysto, sucho, dostęp powietrza.
Zasady dla rodziców
- Przed wykonaniem toalety pępka należny dokładnie umyć ręce woda z mydłem
- utrzymujemy okolice pępka w czystości i suchości. Po toalecie kikuta czy po kąpieli należy dokładnie osuszyć okolice pępka czystym gazikiem lub wacikiem.
- do toalety używamy czystych wacików, patyczków oraz wody z szarym mydłem. Niektóre placówki polecają także do toalety pępka Octenisept, który można zakupić bez recepty w aptece.
- Wystawiamy okolice pępka do wietrzenia. Nie zakrywamy pieluszką kikuta. Rana, która ma dostęp do powietrza goi się o wiele szybciej.
- Nie stosujemy do pielęgnacji preparatów na bazie alkoholu etylowego.
Gdy kikut już odpadnie zasady pozostają takie same. Dbamy aby było czysto, sucho i był dostęp powietrza. Pomimo iż kikut już odpadł, miejsce przyczepu do skóry nadal może być mokre i może pojawiać się delikatne krwawienie. Zasady pielęgnacji są takie same jak opisywałam powyżej.
Co może Cię zaniepokoić:
- wydzielina ropna lub krwista u nasady kikuta
- obrzęk, zaczerwienienie i ocieplenie okolicy pępka
- nieprzyjemna woń i wydzielina z pępka
- podwyższona temperatura ciała przy zachowanym kikucie pępowinowym powyżej 15 doby
Jeżeli wystąpi któraś z tych objawów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem pediatrą. Stwierdzenie w okolicy nasady kikuta pępowiny wydzieliny ropnej, surowiczej lub krwistej z towarzyszącym zaczerwienieniem i obrzękiem skóry w okolicy pępka oraz wzmożonym ociepleniem tej okolicy wskazuje na zapalenie okołopępkowe. Obfite krwawienie z pępka może być objawem zaburzeń krzepnięcia i wymaga wykonania badań laboratoryjnych.
